Yasada Uyuşturucu Madde Kullanım sınırları nelerdir?

Türkiye’de uyuşturucu ve uyarıcı madde suçları, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 188 ve 191. maddeleri kapsamında düzenlenmiştir. Bu suçlar, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imali, ticareti, nakli, bulundurulması ve kullanımı gibi farklı fiilleri kapsar. Ancak, özellikle kişisel kullanım ile ticaret amacı arasındaki ayrım, hem soruşturma hem de kovuşturma aşamalarında kritik bir öneme sahiptir. Bu makalede, uyuşturucu ve uyarıcı madde tipleri, kişisel kullanım sınırları ve Yargıtay’ın bu konuda geliştirdiği kıstaslar ele alınacaktır.

1. Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Tipleri

Uyuşturucu ve uyarıcı maddeler, TCK’da açıkça tanımlanmamakla birlikte, 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun, 3298 sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler (örneğin, 1961 Tek Sözleşmesi) dikkate alınarak belirlenir. Yaygın olarak suç konusu olan maddeler şunlardır:

Eroin: Ağır uyuşturucular arasında yer alır ve TCK m. 188/4 uyarınca cezası artırılır.
Kokain: Merkezi sinir sistemini uyaran bir madde olup, eroinle birlikte ağır ceza rejimine tabidir.
Morfin ve Bazmorfin: Tıbbi amaçlarla kullanılsa da yasa dışı kullanımı ağır cezalandırılır.
Esrar (Kannabis): En yaygın kullanılan maddelerden biridir ve kenevir bitkisinden elde edilir.
Sentetik Kannabinoidler (Bonzai): Son yıllarda kullanımı artmış, sentetik bir maddedir.
Metamfetamin: Güçlü bir uyarıcıdır ve bağımlılık potansiyeli yüksektir.
MDMA (Ecstasy): Genellikle hap formunda kullanılan bir uyarıcıdır.
LSD: Halüsinojen etkisiyle bilinir.
Sentetik Haplar: Çeşitli kimyasal bileşenler içeren tabletlerdir.
Bu maddelerin her biri, kullanım miktarı ve amacı doğrultusunda farklı hukuki sonuçlar doğurur. TCK m. 188/4, eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoidler ve bazmorfin gibi maddelerin ticaretinde cezayı yarı oranında artırır.

2. Kişisel Kullanım ve Ticaret Ayrımı

TCK m. 191, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alma, kabul etme, bulundurma veya kullanma fiillerini düzenler ve 2 ila 5 yıl hapis cezası öngörür. Buna karşılık, TCK m. 188, uyuşturucu madde ticareti suçunu düzenler ve 10 yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile cezalandırır. Bu iki suç tipi arasındaki temel fark, failin kastıdır: Kişisel kullanım mı, yoksa ticari amaç mı taşındığı.

Kişisel kullanım sınırı, maddenin miktarı, ele geçiriliş şekli, sanığın davranışları ve diğer delillerle belirlenir. Yargıtay, bu ayrımı yaparken şu kıstasları göz önünde bulundurur:

Madde Miktarı: Miktar, kullanım amacı hakkında ipucu verse de tek başına belirleyici değildir. Örneğin, Adli Tıp Kurumu’nun mütalaalarına göre, esrar için günlük kullanım miktarı 1-1,5 gram (günde 3 kez) kabul edilir. Eroin için ise günlük 60 miligram olarak değerlendirilir.
Ele Geçiriliş Şekli: Maddenin paketleme durumu (örneğin, satışa hazır fişekler halinde olması), saklanma biçimi veya birden fazla madde türünün bulunması, ticaret kastına işaret edebilir.
Sanığın Davranışları: Sanığın maddeyi temin etme şekli, müşteri arayışı veya satışa yönelik hareketleri, ticaret kastını güçlendiren unsurlardır.
Diğer Deliller: Teknik takip, tanık beyanları, hassas terazi veya maddenin piyasa değeri gibi unsurlar, ticaret suçunun ispatında dikkate alınır.
3. Yargıtay’ın Kişisel Kullanım Sınırlarına İlişkin Kıstasları

Yargıtay, uyuşturucu madde suçlarında kişisel kullanım ile ticareti ayırmak için bir dizi kriter geliştirmiştir. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSK) 16-19 Mayıs 2013 tarihli toplantı tutanağı ve Yargıtay içtihatları, bu konuda rehber niteliğindedir. Öne çıkan kıstaslar şunlardır:

Esrar (Kannabis):
Yargıtay, esrar için yıllık kişisel kullanım sınırını geçmişte 1 kg olarak değerlendirirken, son yıllarda ticaret suçlarında küçük miktarlar taşındığı gözlemlendiğinden bu sınırı 600-700 gram olarak kabul etmektedir.
Örnek: Yargıtay 20. Ceza Dairesi’nin 2015/1252 E., 2015/785 K. sayılı kararında, 1018 gram esrarın kişisel kullanım sınırını aştığı belirtilmiş ve ticaret suçu kabul edilmiştir.
Ancak, 577,10 gram esrarın kişisel kullanım sınırında olduğu ve ticaret kastına dair yeterli delil bulunmaması halinde TCK m. 191’in uygulanacağı yönünde karar verilmiştir (Yargıtay 20. Ceza Dairesi, 2015/1538 E., 2015/4362 K.).
Eroin:
Yargıtay, 20 gram ve üzeri eroini, başka bir yan delil yoksa ticaret amacıyla bulundurma olarak değerlendirir.
Örnek: Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2013/2410 E., 2017/2719 K. sayılı kararında, 296,1 gram eroinin kişisel kullanım sınırını aştığı ve ticaret suçu oluşturduğu belirtilmiştir.
Kokain:
Kokain için de 20 gram ve üzeri miktar, ticaret kastına işaret eder.
Örnek: Yargıtay, kokainin yüksek piyasa değeri ve genellikle küçük miktarlarda kişisel kullanım için bulundurulduğunu dikkate alarak, bu miktarın üzerindeki ele geçirmelerde ticaret suçunu değerlendirir.
Sentetik Haplar (MDMA, Ecstasy vb.):
50 adet ve üzeri hap, ticaret amacı taşıdığına dair bir karine oluşturur.
Örnek: Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin bir kararında, 87 adet MDMA içeren hapın kişisel kullanım sınırında olduğu ve ticaret kastına dair delil bulunmaması nedeniyle TCK m. 191’in uygulanması gerektiği belirtilmiştir.
Metamfetamin:
9,9 gram metamfetamin, Yargıtay tarafından kişisel kullanım sınırında kabul edilmiştir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 2018/2232 E., 2018/4842 K.).
Ancak, miktar ve diğer delillerle birlikte değerlendirildiğinde, ticaret kastı bulunabilir.
Çoklu Madde Bulundurma:
Birden fazla madde türünün ele geçirilmesi, ticaret suçuna işaret edebilir. Örneğin, 50 gram esrar, 2 gram eroin ve 8 adet hap bulunan bir olayda, Yargıtay bu durumu ticaret suçu olarak değerlendirmiştir.
4. Yargıtay’ın Genel İlkeleri

Yargıtay, kişisel kullanım ile ticaret suçunu ayırırken şu ilkeleri benimser:

Şüpheden Sanık Yararlanır (In Dubio Pro Reo): Madde miktarı kişisel kullanım sınırında ise ve ticaret kastını gösteren kesin delil yoksa, TCK m. 191 uygulanır (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2012/10-1335 E., 2013/423 K.).
Somut Delil Şartı: Ticaret kastı için soyut ihbar veya varsayım yeterli değildir; teknik takip, tanık beyanı veya maddenin satışa hazır olması gibi somut deliller aranır.
Kişisel Durumun Değerlendirilmesi: Sanığın ekonomik durumu, maddeyi saklama biçimi ve bağımlılık durumu, kastın belirlenmesinde dikkate alınır.
Madde Miktarının Yardımcı Rolü: Miktar, ticaret kastını belirlemede yardımcı bir ölçüttür, ancak tek başına yeterli değildir.
5. Uygulamada Önemli Noktalar

Etkin Pişmanlık: TCK m. 192, uyuşturucu suçlarında etkin pişmanlık hükümlerini düzenler. Fail, soruşturma başlamadan önce resmi makamlara başvurarak tedavi talep ederse cezadan kurtulabilir. Suçun ortaya çıkarılmasına yardım eden failler için de ceza indirimi mümkündür.
Denetimli Serbestlik: Kullanım suçlarında, TCK m. 191/2 uyarınca kamu davasının açılması 5 yıl ertelenebilir ve denetimli serbestlik uygulanabilir. Ancak, bu tedbirlere uyulmaması halinde dava açılır.
Ceza Artırımı: Okul, hastane gibi yerlere 200 metreden yakın alanlarda işlenen suçlarda ceza yarı oranında artırılır (TCK m. 191/10).
Sonuç

Uyuşturucu ve uyarıcı madde suçlarında kişisel kullanım ile ticaret arasındaki ayrım, hem ceza miktarı hem de yargılama süreci açısından büyük önem taşır. Yargıtay, madde miktarı, ele geçiriliş şekli, sanığın davranışları ve diğer delilleri birlikte değerlendirerek bu ayrımı yapar. Esrar için 600-700 gram, eroin ve kokain için 20 gram, sentetik haplar için 50 adet gibi sınırlar, Yargıtay içtihatlarıyla şekillenmiştir. Ancak, her olay kendi koşulları içinde değerlendirilmeli ve şüpheden sanık yararlanır ilkesi göz ardı edilmemelidir. Ceza avukatlarının, bu kıstasları dikkate alarak savunma stratejilerini şekillendirmesi, müvekkillerinin haklarını korumada kritik bir rol oynar.

Bu makale, genel bilgilendirme amaçlı olup, daha detaylı bilgi için bizimle iletişime geçin.